Ziemniak

Ziemniak (Solanum tuberosum L.) znany też jako kartofel, psianka kartofel, pantufka, pyry, jest byliną z rodziny psiankowatych (Solanaceae) powszechnie uprawianą jako roślina okopowa. Charakteryzuje się rozgałęzionymi pędami, przylegającymi i owłosionymi, dorastającymi do 80 cm wysokości. Ma liście przerywane, pojedyncze i pierzastodzielne. U ziemniaka kwiaty są zebrane w pozorne szczytowe kwiatostany o różnej barwie, w zależności od odmiany. Kwitnie w lipcu i sierpniu.

Zawiera skrobię i małe ilości alkaloidu solaniny, witaminę C, sole mineralne.

Wywar z łupin ziemniaka, pity 3 razy dziennie po pół szklanki, działa przeciw kamieniom żółciowym, a sok z utartych ziemniaków – przeciw nadkwasocie żołądka. Przy stanach zapalnych skóry i egzemach stosuje się kąpiele w wywarze z ziemniaków. Surowe plastry bulw przykłada się na miejsca bolące – głównie głowy.

Badania, przeprowadzone na ziemniakach w 2011 r., wykazały, że jedzenie tych warzyw 2 razy dziennie może przyczynić się do obniżenia ciśnienia krwi i wbrew powszechnej opinii nie powoduje otyłości. Potwierdzają one również, że ziemniaki są bogatym źródłem selenu, niezbędnego w procesie przemiany materii oraz bogatym źródłem witaminy C. Pieczone w mundurkach zawierają 5 razy więcej błonnika niż banany. Sian Porter z Potato Council wyjaśnia, że „ważne jest, żeby nasza dieta była bogata w różnorodne produkty, jednak czasem nasze głowy zaprzątają różne dietetyczne nowości, przez co przestajemy doceniać stare, niedrogie i sprawdzone produkty”.

Ziemniak (Solanum tuberosum L.)

Wierzba biała (Salix alba L.)

Wierzba biała (Salix alba L.) określana również mianem wierzby pospolitej, wierzby srebrnej, wierzbiny, należy do rodziny wierzbowatych (Salicaceae). Jest to drzewo lub krzew o żółtej lub jasnobrunatnej korze, dorastające do 30 metrów wysokości. Ma liście podłużnie lancetowate, które są piłkowane na brzegu, a od spodu jedwabisto owłosione. Kwiaty wierzby białej są rozdzielnopłciowe i tworzą kotki (bazie), które pojawiają się równocześnie z liśćmi. Kwitnie w kwietniu i maju.

Występuje w miejscach wilgotnych w lasach, przy drogach, nad rzekami i rozlewiskami.

Zawiera glikozyd salicynę (pochodną alkoholu salicylowego), flawonoidy (izosalipurpozyd) oraz garbniki. Salicyna w organizmie ludzkim rozkłada się do kwasu salicylowego, działającego przeciwgorączkowo, odkażająco, przeciwbólowo i przeciwreumatycznie. Flawonoidy działają rozkurczająco, moczopędnie i uspokajająco, a garbniki – ściągająco.

            Odwar z suchej lub sproszkowanej kory działa przeciw nieżytom żołądka i jelit oraz przeciwbiegunkowo, przeciwbólowo, przeciwreumatycznie, przeciwgorączkowo, zaś zewnętrznie stosuje się go na trudno gojące się rany, w nadmiernym poceniu się nóg i przy bakteryjnym zapaleniu skóry. Korę uzyskuje się w kwietniu i maju z 2- lub 4-letnich gałązek. Odwar sporządza się, zalewając szklanką wrzątku łyżkę kory wierzbowej, następnie gotuje się przez 10 minut i odcedza. Należy pić 2-3 razy dziennie po szklance odwaru lub stosować do okładów, kąpieli nóg itp. Odwar z kory wierzby białej dodawany do kąpieli działa wzmacniająco, jest używany do mycia głowy przy łupieżu i wypadaniu włosów. Służy też do płukania gardła i jamy ustnej.

            Gałązki wierzby mają zastosowanie w koszykarstwie i wikliniarstwie, łyko służy do wyrobu sznurów, a odwary barwią tkaniny na różne kolory w zależności od gatunku wierzby.

Wierzba biała (Salix alba L.)

Bez pospolity (Syringa vulgaris L.)

Bez pospolity (Syringa vulgaris L.) – nazywany też jako lilak pospolity, bez pachnący, bez włoski, bez turecki – jest krzewem lub drzewkiem z rodziny oliwkowatych (Oleaceae). Osiąga wysokość do 7 metrów. Ma liście szerokojajowate, od spodu jasnozielone, a u nasady są szeroko zaokrąglone. Posiada kwiaty w kolorze białym, jasnoliliowym lub ciemnoliliowym, które są zebrane w groniaste kwiatostany. Kwitnie w maju.

            Bez pospolity występuje w parkach i ogrodach.

Zawiera olejek eteryczny, syrynginę (glikozyd alkoholu sinapinowego), saponiny i garbniki.

Stosujemy go przy biegunkach i braku apetytu – wtedy pijemy 3 razy dziennie po pół szklanki napar z kwiatów, sporządzony z garści suszonych kwiatów, zalanych szklanką wody. Ten sam napar, zmieszany z miodem, używany jest przy kokluszu. Z nasion bzu pospolitego przygotowuje się wywar w proporcji szczypta nasion na szklankę wody. Pity 3 razy dziennie po pół szklanki reguluje miesiączkowanie u kobiet.

Bez pospolity (Syringa vulgaris L.)

Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna Jacq.), głóg pospolity dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha L.)

Głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna Jacq.), głóg pospolity dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha L.) określane również jako głożyna, ciernie białe, jaworek, bodłak, bodlak obrostnica, bulimączka jest ciernistym krzewem lub drzewem z rodziny różowatych (Rosaceae) o połyskujących gałązkach, dorastającym do 5 m wysokości. Ma liście 3-5 klapowe. Kwiaty o barwie białej są zebrane w wielokwiatowe kwiatostany. Głóg kwitnie w maju i czerwcu.

             Występuje w lasach, zaroślach i na poboczach.

            W swoim składzie zawiera glikozydy flawonoidowe, olejek eteryczny, prowitaminę A, witaminę C, hiperozyd, cukier, kwasy organiczne (winowy, jabłkowy), garbniki.

            Przy chorobach serca, naczyń krwionośnych i nadciśnieniu tętniczym, stosuje się napary z kwiatów i owoców 3-4 razy dziennie po 20-30 kropli. Głóg rozszerza naczynia krwionośne, działa łagodnie i odwadniająco.


głóg pospolity dwuszyjkowy (Crataegus oxyacantha L.)

Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos Scop., Tilia grandifolia Ehrh.)

Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos Scop., Tilia grandifolia Ehrh.) określana też jako lipa wielkolistna jest rośliną z rodziny lipowatych (Tiliaceae). Jest to drzewo o rozłożystych koronach, dorastające do 30 m wysokości. Liście ma okrągłosercowate, u lipy drobnolistnej są od spodu siwe z kępkami rudawobrunatnych włosków, a u lipy szerokolistnej – od spodu zielone z kępkami białych włosków. Posiada żółtobiałe kwiaty, które tworzą kwiatostany baldaszkowe. Z szypułką kwiatostanową zrośnięta jest łuskowata podsadka, ułatwiająca lot przy rozsiewaniu owoców. Lipa szerokolistna kwitnie w czerwcu i lipcu.

Występuje w lasach, na polach i przy domach.

Zawiera związki flawonoidowe, olejek eteryczny, śluz, fitosterol i trójterpen.

            Przy stanach gorączkowych, nieżytach górnych dróg oddechowych i uporczywym kaszlu stosuje się herbatkę z kwiatu lipowego: 3 razy dziennie po pół szklanki, można dodać miodu lub soku malinowego. Łyko świeżo zdarte z pnia łagodzi ból miejsc oparzonych. Okłady ze świeżych liści mają działanie przeciwbólowe i odkażające. Są stosowane przy gnijących ranach. Owoce lipy szerokolistnej utłuczone z winnym octem dają sok o działaniu przeciwkrwotocznym, który można stosować już po tygodniu. Napar z kwiatów lub liści lipy szerokolistnej jest stosowany do płukania gardła i okładów przy stanach zapalnych gardła.



Lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos Scop., Tilia grandifolia Ehrh.)

Skrzyp polny (Equisetum arvense L.)

Skrzyp polny (Equisetum arvense L.), nazywany też strzępką, przęstką, końskim ogonem, jodełką, koszczką, chwoszczem, chwoszczką, jedlinką polną, kostką, należy do rodziny skrzypowatych (Equisetaceae). Jest to bylina o pochwach liściowych z 4-5 brązowymi, lejkowato rozdętymi ząbkami. Wytwarza pędy zarodnikonośne barwy żółtobrązowej lub czerwonej, które pojawiają się na wiosnę oraz zielone pędy płonne, które wyrastają po zaniku pędów zarodnikonośnych. Pędy płonne osiągają wysokość do 40 cm i są pojedynczo okółkowo rozgałęzione, zaś pędy zarodnikonośne są nierozgałęzione.

Skrzyp polny występuje na podmokłych łąkach, polach, rowach. Jest rośliną powszechnie spotykaną.

Zawiera saponiny steroidowe (ekwizetynę), związki mineralne (do 17%), kwas krzemowy, kwas amonitowy, kwas jabłkowy, kwas szczawiowy, flawonole pochodne kwercytyny, luteoliny i kemferolu.

Wywar z ziela skrzypu polnego jest używany w początkowych stadiach gruźlicy płuc i pije się go 3 razy dziennie po pół szklanki. Przy chorobach nerek i pęcherza moczowego, a głównie przy kamicy nerkowej stosuje się ten sam wywar z ziela w proporcji 15 g ziela na 1 litr wody. Należy go pić również 3 razy dziennie po pół szklanki. Wywar ten działa moczopędnie. Przy ranach, owrzodzeniach i zmianach skórnych typu egzemy zalecane są okłady z wywaru z ziela skrzypu polnego, a przy leczeniu padaczki stosuje się wywar z drobno pokrojonego ziela 3 razy dziennie po 1 szklance. Wywar z ziela skrzypu polnego znalazł zastosowanie przy hamowaniu krwotoków z nosa – w takiej sytuacji wywar należy wciągnąć nosem, zaś pity – zapobiega krwawieniom z przewodu pokarmowego i płuc. Wywar z ziela wpływa korzystnie na przemianę materii, służy do płukania jamy ustnej przy jej stanach zapalnych i do przemywania przy odmrożeniach. Używany jest też przeciw łysieniu.

Skrzyp polny (Equisetum arvense L.),

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.)

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.) którego określa się też jako ziele św. Jana, przestrzelon, świętojańskie ziele, krzyżowe ziele, dzwonki Panny Marii, arlika, jest byliną z rodziny dziurawcowatych (Guttiferae) o czterokanciastej, wzniesionej łodydze, w górze gałęzistej, dorastającej do 60 cm wysokości. Liście ma podłużne lub podłużnojajowate, naprzeciwległe, które oglądane pod światło wyglądają jakby były podziurkowane (stąd nazwa ziela). Kwiaty w kolorze złocistożółtym są zebrane w gęste, szczytowe, wielokwiatowe kwiatostany. Kwitnie od czerwca do sierpnia.

Dziurawiec występuje na suchych łąkach, suchych wzgórzach, na miedzach i w zaroślach.

Zawiera glikozydy flawonowe – hiperozyd, rutynę, hipercynę (czerwony barwnik antrachinowy), garbniki (do 10%), olejek eteryczny (około 0,1%), sole mineralne, witaminy A i C, kwasy organiczne i fitosterole.

Napar z liści i kwiatów dziurawca zwyczajnego, w proporcji 3 garście na 1 litr wody, stosujemy przy schorzeniach wątroby, żołądka i przeciw biegunkom. Wywar z ziela dziurawca, sporządzony w takiej samej proporcji jak napar, to znaczy 3 garście ziela na 1 litr wody, pity 3 razy dziennie po ½ szklanki jest pomocny przy bolesnych miesiączkach. Natomiast przy bólach głowy zalecane jest picie wywaru z ziela dziurawca w proporcji 2 garście na 1 litr wody. Przy bólach reumatycznych można stosować nalewkę alkoholową z ziela dziurawca zwyczajnego.

Dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum L.)